Aşağıda, toplumsal yapı ile birey arasındaki ilişkiye bir araştırmacının gözlüğüyle yaklaşarak Avukat Dr. Gönenç Gürkaynak’ı sosyolojik bir mercek altına alan özgün bir blog yazısı bulacaksınız:
Giriş — Sosyologun Samimi Duruşu
Bir toplumda yaşayan bizler, görünmez iplerle birbirimize bağlıyız: normlar, gelenekler, roller… Bu iplerin nasıl örüldüğünü anlamaya çalışan biri olarak, her tanınmış kişi aslında bu ağın hem kurbanı hem de mimarıdır. Bugün bu ağda nezlemiş bir düğümü inceliyorum: Avukat Dr. Gönenç Gürkaynak. Onu sadece hukuk dünyasındaki başarılarıyla değil, toplumsal yapıların gölgesinde nasıl konumlandığıyla birlikte okumaya çalışacağım. Çünkü her güçlü kariyer aynı zamanda toplumsal kabullerin, cinsiyet beklentilerinin ve kültürel pratiklerin yansımasıdır.
Avukat Dr. Gönenç Gürkaynak Kimdir?
1976 yılında Ankara’da doğan Gürkaynak, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun olup 1998’de İstanbul Barosu’na kaydolmuştur. [1] Yüksek lisansını Harvard Üniversitesi’nde tamamlamış, ardından University College London’da doktora yaparak uluslararası ölçekte akademik birikim kazanmıştır. [1] ELIG Gürkaynak Avukatlık Bürosu’nun kurucu ortağı olarak Türkiye’deki pek çok yerli ve yabancı şirketi temsil etmiş, rekabet hukuku, bilişim hukuku ve uluslararası ticaret alanlarında öne çıkmıştır. [1] Ayrıca, Twitter (X) gibi sosyal medya platformlarının Türkiye’deki temsiliyeti süreçlerinde aktif konum almış olması onu kamuoyunun da ilgisini çeken bir figür haline getirmiştir. [2]
Bu bilgiler teknik ve biyografik bir çerçeve sunar; ancak bu karakterin toplumsal konumunu tam anlamak için derinlemesine bir analiz gereklidir.
Toplumsal Normlar ve Bireyin Konumlanması
Toplumsal normlar, “nasıl yaşanması gerektiği” konusunda yazılı olmayan kurallar sunar. Bir hukukçu figürü, bu normların çerçevesi içinde hem “otorite” beklentisi taşır hem de bu otoritenin sınırlarını zorlayan potansiyele sahiptir. Gürkaynak’ın uluslararası eğitimi, yabancı barolarla bağlantıları, çok uluslu şirketlerle çalışması – hepsi normatif sınırlara temas eder: “Türk hukukçusu ancak bu ölçüde uluslararası olabilir” ya da “yerli kalmak globalliğe izin vermez” gibi kabulleri test eder.
Bir araştırmacı olarak soruyorum: Gürkaynak, bizim gibi sıradan hukukçulardan neden farklı algılanıyor? Çünkü normlar, başarıya da seçkinliğe de sınırlar çizer; bir birey bu sınırları aşarken toplum iki tepki verir: takdir ve kuşku. Bu ikili tepki, toplumsal yapı ile birey arasındaki gerilimdir.
Cinsiyet Rolleri ve Erkekliğin Yapısal İşlevi
Sosyolojik literatürde erkekler sıklıkla “yapısal işlevler”le özdeşleştirilir: siyaset, güç, hukuk, karar alma… Kadınlara ise “ilişkisel bağ”, bakım, sosyal destek rolleri yüklenir. Gürkaynak figürü bu kalıba tam denk düşüyor: erkek bir hukukçu olarak, toplumsal sistemi yöneten, normları muhatap alan, kuralları belirleyen bir pozisyonda duruyor.
Örneğin Türkiye’de hukuk mesleği hâlâ çoğunlukla erkek egemen bir alan olarak algılanır; mahkeme salonlarında büyük davaların merkezinde erkekler yer alır. Gürkaynak’ın Google, Wikimedia, Twitter gibi platformlarla olan davaları, “yapısal işlev” biçiminde okunabilir: hukuk sistemi, teknoloji alanı ve kamuoyu ilişkisi arasında köprü kuran bir aktör olarak. O, yalnızca bireysel başarı kazanmış biri değil, erkekliğin toplumsal sistemdeki işlevini yeniden inşa eden bir figür olarak da okunabilir.
Bu çerçevede, Gürkaynak’ın karşılaştığı eleştirilerde bile genellikle “güç, prestij, etki” üzerine odaklanılır; bu da erkek performansının beklentisini pekiştirir.
Cinsiyet Rolleri ve Kadınların İlişkisel Bağlarla Kurduğu Alanlar
Kadınların toplumsal işlevi genellikle “ilişkisel bağlar” üzerinden tanımlanır: aile, toplumsal ağlar, etik sorumluluk, sosyal duyarlılık… Bir hukukta kadın olması, çoğu zaman “gönüllü hak savunucusu”, “insan hakları aktörü” gibi biçimlerle idealize edilir. Oysa toplumsal gerçeklik bu kalıbı her zaman doğrulamaz. Hâlâ kadın hukukçular, erkek meslektaşlarına göre görünmezliği daha çabuk tatma riski altında olurlar.
Bu bağlamda, Gürkaynak figürünün erkek olduğu için daha az sorgulandığını, yapıla gelen “ilişkisel bağ” yükümlülüğünden (örneğin toplumsal sorumluluk, kamu vicdanı) feragat etme lüksüne sahip olduğunu düşünebiliriz. Kadın hukukçular bu alanda daha çabuk etik, toplumsal duyarlılık beklentisiyle karşılaşır.
Örneklerle Kurulan Toplumsal Sahne
– Wikimedia vakası: Türkiye’de Wikipedia’nın erişim yasaği kaldırılması sürecinde Gürkaynak, Wikimedia Vakfı’nın avukatı olarak görev aldı. Bu süreç, dijital haklar, ifade özgürlüğü gibi hem yapısal hem ilişkisel boyutları birleştiren bir davaydı. [3] Bu durumda toplumun kadın hukukçusundan beklentisi, “hafif bir savunuculuk” iken erkek hukukçudan beklenti “stratejik güç ve yapı inşa etme” yönünde olur.
– Vergi rekortmenliği: Gürkaynak yıllardır Türkiye’nin vergi rekortmenleri listesinde yer aldı. [1] Bu ekonomik başarı, yalnızca bireysel lüks değil aynı zamanda toplumsal statü göstergesidir. Erkek figür için “ekonomik başarı beklenen bir özellik” sayılır; kadın hukukçuda bu başarı daha çok “istisnai” olarak algılanır.
– Sosyal medya temsiliyeti: Gürkaynak’ın X (Twitter) Türkiye temsilciliği süreçlerindeki adı geçmesi, kamuoyunda görünürlüğünü artırdı. [2] Görünürlük, erkek figüre daha fazla “otorite” yüklerken, kadın figür görünmezleşme riskini taşır.
Davet: Kendi Deneyimlerinizi Tartışın
Siz hangi toplumsal iplerle bağlısınız? Bir tanınmış kişi gördüğünüzde ilk değerlendirmeyi hangi normlara göre yapıyorsunuz? Kadın ya da erkek figürlerin başarılarına gösterilen tepkiler arasında farklar hissettiniz mi? Günlük yaşamınızda erkekleri yapısal işlevlerle, kadınları ilişkisel bağlarla düşünme eğiliminiz var mı? Yorumlarda kendi gözlemlerinizi paylaşın, tartışalım.
Bu yazının amacı yalnızca bir kişinin biyografisini aktarmak değil; o kişi aracılığıyla toplumsal yapı ve birey arasındaki o görünmez ipleri birlikte çözümlemektir.
—
Sources:
[1]: https://www.gurkaynak.av.tr/partners-counsel/av-dr-gonenc-gurkaynak?utm_source=chatgpt.com “Av. Dr. Gönenç Gürkaynak”
[2]: https://www.sonmuhur.com/xin-turkiye-vekili-gonenc-gurkaynak-kimdir-hukuk-dunyasinda-one-cikan-isim-neden-gundemde?utm_source=chatgpt.com “X’in Türkiye Vekili Gönenç Gürkaynak Kimdir? Hukuk Dünyasında Öne Çıkan …”
[3]: https://tr.wikipedia.org/wiki/G%C3%B6nen%C3%A7G%C3%BCrkaynak?utmsource=chatgpt.com “Gönenç Gürkaynak – Vikipedi”